Μουσείο, Εκκλησιαστικό Μήλου

Το Εκκλησιαστικό Μουσείο της Μήλου στεγάζεται στον ένα από τους δύο παλαιότερους ναούς του νησιού, στην εν λειτουργία εκκλησία της Αγίας Τριάδας, που βρίσκεται πολύ κοντά στην παραλία του Αδάμαντα. Αυτό το πολύ ενδιαφέρον αρχιτεκτονικό μνημείο του σπάνιου τύπου, σύμφωνα με τους ειδικούς, της τρίκλιτης καμαροσκεπούς βασιλικής με τρουλοκαμάρα (που αποτελείται, δηλαδή, από τρία μέρη -κλίτη- των οποίων η σκεπή είναι σε σχήμα καμάρας, όπως και ο τρούλος της) φαίνεται ότι χτίστηκε αρχικά τη βυζαντινή εποχή, αμέσως μετά την Εικονομαχία (842 μ.Χ.). Έκτοτε όμως υπέστη πολλές διαμορφώσεις, με πιο σημαντική εκείνη κατά την περίοδο της Φραγκοκρατίας, οπότε, κατά μία εκδοχή, αποτελούσε το καθολικό της μονής Παναγιάς της Θεοφανής που αναφέρει στα 1700 ο Γάλλος περιηγητής Τουρνεφόρ. Στην Αγία Τριάδα, από τον Απρίλιο του 2000 που λειτουργεί το μουσείο, έχετε την ευκαιρία να δείτε πολλά δείγματα της αγιογραφικής παράδοσης του νησιού, που αντικατοπτρίζουν την οικονομική άνθησή του κατά τη διάρκεια της Ενετοκρατίας κυρίως. Ανάμεσά τους ξεχωρίζουν τα έργα των εργαστηρίων του Εμμανουήλ και Αντώνιου Σκορδίλη, που εγκατέλειψαν τη γενέτειρά τους, Κρήτη, για να έρθουν στις Κυκλάδες μετά την άλωση των Χανίων από τους Τούρκους το 1645. Ένα μεγάλο τμήμα του ξυλόγλυπτου τέμπλου, όπως και τα θωράκια και το βημόθυρο του βόρειου κλίτους, χρονολογούνται από τα τέλη του 17ου αι. και προέρχονται πιθανότατα από το εργαστήριο του Εμμανουήλ Σκορδίλη, ενώ ο Εσταυρωμένος της επίστεψης είναι του 18ου αι. και ανήκει στο εργαστήριο του Αντώνιου Σκορδίλη. Στο μεσαίο κλίτος αξίζει να προσέξετε το σταυρό της επιστέψεως με τους δράκοντες, το βημόθυρο με τις τέσσερις παραστάσεις, που είναι εξαιρετικά έργα της Κρητικής Σχολής του 16ου-17ου αι., την ολόσωμη φιγούρα του Αγίου Νικολάου στη θύρα της προθέσεως (αριστερό άκρο) και την εικόνα της Παναγίας Οδηγήτριας, που χρονολογείται γύρω στο 1600. Στο ένα άκρο του νότιου κλίτους ξεχωρίζει η εικόνα με τον Χριστό σε θρόνο, γοτθικού ρυθμού, έργο της Κρητικής Σχολής του 17ου αι., και σε ένα προσκυνητάρι προς την πλευρά του ιερού μια εικόνα της Αποκαθήλωσης πάνω σε γυψωμένο ύφασμα, που πιστεύεται ότι είναι η παλαιότερη της συλλογής, του 15ου αι. Στη συλλογή του μουσείου περιλαμβάνεται και ένας περίτεχνος ξυλόγλυπτος επιτάφιος, που αποδίδεται στο εργαστήριο του Αντώνιου Σκορδίλη, καθώς και άλλος ένας μικρότερος του 19ου αι. Από τα υπόλοιπα εκθέματα αυτού του σημαντικού μουσείου αξίζει να δείτε το ξυλόγλυπτο προσκυνητάρι με αγιογράφηση του Εμμανουήλ Σκορδίλη, τα ξυλόγλυπτα αναλόγια και το ασημένιο θυμιατό του 17ου αι., την εικόνα σε ξυλόγλυπτο από επίστεψη εικονοστασίου με θέμα τη Δευτέρα Παρουσία και παράσταση του Παλαιού των Ημερών με το Άγιο Πνεύμα. Δείτε, τέλος, τα ιερά σκεύη και τα αφιερώματα στην προθήκη, καθώς και το ξύλινο τμήμα από πλοίο αφιερωμένο από τον καπετάνιο Γεώργιο Καρύτη, στο οποίο απεικονίζεται η Παναγία Βρεφοκρατούσα και από κάτω το ίδιο το πλοίο, το οποίο εμβόλισε μεγάλος ξιφίας και κινδύνευσε να βυθιστεί (στο ξύλο φαίνονται και οι τρύπες που άνοιξε με το ρύγχος του) αλλά κατάφερε τελικά να φτάσει στο λιμάνι της Μήλου στις 17 Οκτωβρίου 1576. Αν, μετά την περιήγησή σας στο Εκκλησιαστικό Μουσείο της Μήλου, θέλετε να δείτε και άλλες εξαιρετικές εικόνες των Εμμανουήλ και Αντώνιου Σκορδίλη και μαζί με αυτές ένα περίτεχνο τέμπλο του 17ου αι. που προέρχεται από τη μητρόπολη της παλαιάς πρωτεύουσας του νησιού, δεν έχετε παρά να επισκεφθείτε την εκκλησία της Κοιμήσεως της Θεοτόκου, που βρίσκεται στο χωριό στην κορυφή του λόφου. Τμήμα του εκθεσιακού χώρου στο Εκκλησιαστικό Μουσείο Μήλου· διακρίνεται η προθήκη με ιερά σκεύη και αφιερώματα. Γενική άποψη της εκκλησίας της Αγίας Τριάδας, στην οποία στεγάζεται το Εκκλησιαστικό Μουσείο Μήλου. Ξύλινο τμήμα από πλοίο με την απεικόνιση της Παναγίας Βρεφοκρατούσας (Εκκλησιαστικό Μουσείο Μήλου). «Η Παναγία η Οδηγήτρια», έργο της Κρητικής σχολής, χρονολογημένο περίπου το 1600 (Εκκλησιαστικό Μουσείο Μήλου).